Al enkele uren vòòr de officiële opening werden ruim zestig Vrienden ontvangen op de nieuwe tentoonstelling Radicaal – Vrouwelijke kunstenaars en modernisme 1910-1950’. Voorafgaand aan een rondleiding door de tentoonstelling gaf conservator Evelien Scheltinga in een vraaggesprek met journalist (en VVMA-lid) Hanny Roskamp een toelichting op deze tentoonstelling.
De kunstwereld in het begin van de twintigste eeuw werd gekenmerkt door ongelijke machtsverhoudingen en hardnekkige vooroordelen. Die ongelijkheid bestaat nu nog steeds: meer dan zestig procent van de studenten op de kunstacademie is vrouw, maar toch wordt de kunstwereld nog altijd gedomineerd door mannen. Die verdienen twintig procent meer, hangen vaker met hun werk in musea en bezetten veruit de meeste topfuncties. Evelien Scheltinga: “Wereldwijd is ongeveer 5% van de museacollecties hedendaagse kunst gemaakt door vrouwen. In Museum Arnhem is dat 70%!”
“In het begin van de twintigste eeuw kregen kunstenaars een nieuwe rol”, aldus Evelien. “Zij stonden meer in de samenleving en sloten zich vaak aan bij bijvoorbeeld communistische partijen. Kunst werd ook gezien als een daad van protest. Ook opmerkelijk: vrouwelijke kunstenaars werden belangrijk voor de ontwikkeling van het modernisme. Dat was niet vanzelfsprekend. Ze hadden moeite met conservatieve maatschappelijke opvattingen en werden bijvoorbeeld niet toegelaten tot de kunstacademies. Door eigen netwerken konden ze werken tentoonstellen. Er werden grenzen verlegd en patronen gebroken. Hierdoor werd het modernisme verrijkt en veranderd.”
De vrouwelijke kunstenaars onderzochten nieuwe (gender)identiteiten en experimenteerden met abstracte kunst. Evelien: “Dat stond haaks op de destijds geldende opvatting dat vrouwen niet abstract kunnen denken”. De tentoonstelling gaat over de relatie tussen gender, kunst en modernisme. De vrouwen grepen kunst aan om maatschappelijke kwesties aan te kaarten. De positie van vrouwen in de maatschappij, rassenongelijkheid, emancipatie en ook vragen rond identiteit en abortus.
Dat het moeilijk was om traditionele opvattingen te doorbreken, bleek bijvoorbeeld bij het Bauhaus – een in 1919 opgezette opleiding voor beeldend kunstenaars, ambachtslieden en architecten. Vrouwen waren daar welkom, maar werden vooral in de richting van textiele werkvormen gedirigeerd. Maar in de tentoonstelling is te zien dat het kon leiden tot experimentele en abstracte resultaten.
Het Vriendenbezoek werd afgesloten met een rondleiding door – altijd even enthousiaste – museumdocenten. Een aanrader, want het is voor de bezoeker van vandaag soms moeilijk om te zien wat er nou zo radicaal is aan het getoonde werk. Soms was datdestijds zelfs het enkele feit dat het door een vrouw – en niet door een man – was gemaakt…’
