Door René Rutten
Er zijn schilderijen die niet de aandacht trekken op het moment dat deze passeren aan de blikken van je ogen. Het kan zijn dat hun formaat te klein is om te schreeuwen: “kijk naar mij ik hang hier ook nog”. Een ander aspect is vaak de kleuren op het schilderij. Deze passen vaak niet in het spectrum van de kijker, waardoor wij het schilderij passeren zonder de aandacht te geven dat het verdient. Ook de plaats op de muur en in de ruimte van musea zijn hier debet aan.
Tijdens de eerste bezoeken aan het Museum Arnhem is mij het schilderij niet opgevallen. De aandacht van mijn ogen werd – in de rondgang van het museum- getrokken door voorstellingen van Mankes, Toorop en Schumacher. De beide rekken met allerlei schilderijen uit de periode 1900 … 1953 hebben mijn interesse -voor het schilderij- ook niet gewekt.
Op een dag stond ik toch voor haar. De vrouw in het zwart met de grote ogen. Onze blikken kruisten zich. De uitdrukking op haar gezicht liet mij niet los. Wat intrigeerde mij. Zij was niet de vrouw die mij lopende in de stad achterom doet kijken. Haar gezicht: het vreemde kapsel, de hoge wenkbrauwen, de enigszins verbeten trekken om haar mond, de…
Plotseling zag ik het! De schaduw op haar neus en de doorgetrokken rechterwenkbrauw in combinatie met het kapsel. Het is een gespleten persoonlijkheid. Splijt het gezicht denkbeeldig vanaf haar kapsel via haar gesp en handen doormidden et voilà… vanuit de kijker gezien links het mannelijke deel rechts de vrouwspersoon. Naar beneden kijkend wordt dit ondersteund door de sigaar in ‘zijn’ rechterhand en de ring in haar linkerhand. U begrijpt, dit verhaal gaat over Mercedes de Barcelona, het schilderij van Pyke Koch uit 1930. De voorstelling wordt interessanter naarmate ik de afbeelding beter bekijk. Het vaasje op de kast met het opschrift ‘Saludos de Madrid’ , de twee groene , door het venster stekende blaadjes, de krultang.
Vertaald naar het heden, de strijd tussen Real Madrid en Barcelona, het klimaat en het jezelf mooier voordoen dan jezelf bent?
Ik sla aan het fantaseren, er is vast meer te ontdekken. Zoals Koch heeft gezegd: “een schilderij is een soort van supermarkt. Je kunt eruit halen, wat je er zelf uit wilt halen”.
Bij de opening van ons museum in het 1e kwartaal 2022 wil ik nog meer ontdekken, fantaseren.
Wellicht hangt Mercedes op een prominentere plek dan voorheen en kijk ik bij het verlaten nog eens achterom.
