Op zijn dertigste levensjaar schilderde Rembrandt de monumentale Vaandeldrager. Het is een ambitieus meesterstuk waarin hij wil laten zien wat hij kan. De schildertoets is los, het licht/donker-contrast zo sterk dat het lijkt alsof de krijger in een schijnwerper staat. De vlag werpt een diepe schaduw op de achtergrond. In navolging van de beroemde Italiaanse schilder Caravaggio, maakte Rembrandt graag gebruik van grote contrasten tussen licht en donker. Hierdoor krijgt de voorstelling een speciale geladenheid. Rembrandt varieert enorm in de manier waarop hij met de verf omgaat. Soms schildert hij met dikke pasteuze toetsen, zoals op de rechtermouw of op de dolk, soms is het juist dun, zoals in de achtergrond en de vaandel. In de laatste krast hij zelfs met de achterkant van de penseel in de nog natte verf.
De vaandeldrager kijkt ons van bovenaf stoer aan. Met zijn krijgshaftige walrussnor, zijn dolk en zijn zwaard is het duidelijk dat er niet met hem valt te spotten. Maar het belangrijkste dat hij bij zich heeft is de grote witte vlag. Het dragen van het vaandel was een van de eervolste functies in het leger en de schutterij. Bij gevechten werd hij geacht tot aan zijn dood de vlag te verdedigen.
In de gezichtstrekken is Rembrandt zelf te herkennen. Hij heeft zich gehuld in ouderwetse kleding, die toen niet meer werd gedragen. Daarmee maakt hij deze vaandeldrager tot een historisch figuur. Dat is heel bewust: hij is niet zomaar iemand, hij is het symbool voor alle vaandeldragers.
Vaandeldrager op rondreis
De Vaandeldrager (1636) van Rembrandt werd eind januari 2022 aangekocht door de Nederlandse Staat, met steun van de Vereniging Rembrandt, de Vriendenloterij en het Rijksmuseum Fonds. Dank zij een unieke samenwerking van twaalf musea reist het schilderij langs de twaalf provincies in Nederland. Na de rondreis is de Vaandeldrager blijvend te bewonderen op de eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam.
