De tentoonstelling Het futurisme & Europa. De esthetiek van een nieuwe wereld in het Kröller Muller Museum laat zien hoe de futuristen ruim honderd jaar geleden hun entree maken op het Europese toneel en een wisselwerking aangaan met andere avant-garde kunstenaars en stromingen zoals De Stijl en Bauhaus. Het futuristisch ideaal is het samengaan van kunst en leven. In de tentoonstelling zie je schilderijen en sculptuur, meubels, tapijten, keramiek, interieur- en toneelontwerpen, kleding, boeken en grafisch werk. Er zijn ook allerlei gebruiksvoorwerpen te zien, zoals het bekende Campari sodaflesje.
Futuristische ‘reconstructie van het universum’
In 1915 worden de futuristische esthetische idealen door Giacomo Balla en Fortunato Depero opgetekend in het manifest Ricostruzione Futurista dell’Universo. Volgens dit manifest moeten de in de traditionele kunsten – schilderkunst en beeldhouwkunst – ontwikkelde vernieuwingen worden ingezet voor de transformatie van het dagelijks leven tot een futuristisch universum: een ‘opera d’arte totale’, een totaalkunstwerk, waarin de moderne mens zal leven.
Eerste kennismaking
Europa maakt in 1912 kennis met het werk van de futuristen door een reizende tentoonstelling met schilderijen van Umberto Boccioni, Carlo Carrà, Luigi Russolo en Gino Severini, die na galerie Bernheim-Jeune in Parijs onder meer Londen, Brussel, Berlijn, Den Haag en Amsterdam aandoet. De tentoonstelling, maar vooral ook de radicaliteit van het futurisme roepen op zijn zachtst uiteenlopende reacties op en ontketenen levendige en soms ronduit verhitte debatten tussen bewonderaars en critici. Vast staat echter dat het futuristische ideaal van het samengaan van kunst en leven voor de Europese avant-garde een geheel nieuwe weg opent, misschien wel de meest vruchtbare van de twintigste eeuw. Voor de futuristen betekent de entree op het toneel van de internationale avant-garde een verbreding van hun horizon en een aanscherping van hun ideeën.
Internationale bruiklenen
Voor de tentoonstelling Het futurisme & Europa reizen veel bruiklenen vanuit heel Europa en soms daarbuiten naar Otterlo. Maar er is ook veel werk uit de Kröller-Müllercollectie te zien. Naast Italiaanse futuristen als Giacomo Balla, Umberto Boccioni, Fortunato Depero, Antonio Sant’Elia, Benedetta Cappa en Enrico Prampolini zijn ook andere avant-garde kunstenaars als Theo van Doesburg, Gerrit Rietveld, Georges Vantongerloo, Sonia Delaunay, Le Corbusier, Pablo Picasso, Olga Rozanova, Natalia Goncharova, El-Lissitzky, Vladimir Tatlin, Alexander Rodchenko, Walter Gropius, Oskar Schlemmer, Alma Siedhoff-Busscher in de tentoonstelling vertegenwoordigd.
Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijknamige, rijk geïllustreerde publicatie. De samenstelling van zowel tentoonstelling als publicatie is in handen van prof. dr. Fabio Benzi, hoogleraar aan de Università degli Studi ‘G. d’Annunzio’, Chieti-Pescara. Je koopt het boek in de museumwinkel en in de webshop.
In de video hieronder introduceert directeur Lisette Pelsers het futurisme aan de hand van een aantal werken uit de collectie van het museum.
De tentoonstelling is te zien in het Kröller Muller Museum, van 29 april 2023 tot en met 3 september 2023.
De tentoonstelling en publicatie worden mede mogelijk gemaakt door onder andere het Ministerie van OWC, het Helene Kröller-Müller Fonds, de VriendenLoterij, het Blockbusterfonds, de Art Mentor Foundation, de Turing Foundation, de Brook Foundation, de International Music and Art Foundation, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Zabawas, AkzoNobel/Sikkens, Van Lanschot Kempen en Fonds 21.
