Na een welkomstwoord van directeur Saskia Bak en een duopresentatie door Evelien Scheltinga en Jelle Bouwhuis, die de tentoonstelling ‘Hans Baluschek & Carel Willink, Kunst voor het volk’ samenstelden, konden de Vrienden van Museum Arnhem als eersten een blik werpen op de indrukwekkende nieuwe tentoonstelling.
Saskia Bak vertelde dat het imaginair-realisme, de stroming waartoe Carel Willink behoorde, vaak gemengde reacties oproept. Maar voor het museum is deze tentoonstelling van groot belang, omdat neo-realisme en magische realisme tot de kernncollectie behoren. Daarom is ze blij dit werk nu aan het publiek te kunnen tonen.
Sociaal realist
De Duitse kunstenaar Hans Baluschek (1870 … 1935) was een sociaal-realist die op bijzonder treffende wijze de zware omstandigheden van de Berlijnse arbeidersklasse vastlegde. Daarnaast was hij kunstdocent en nauw betrokken bij verschillende kunstacademies met een ideëel doel.
Het leven van Baluschek speelde zich af in Berlijn. In deze metropool was hij kunstenaar en kritisch beschouwer van de enorme sociale en economische ongelijkheid van die tijd. Samen met enkele collega’s richtte hij in 1898 de Berliner Secession op, een onafhankelijke vereniging voor kunstenaas met een eigen stijl. De aangesloten kunstenaars zetten zich af tegen de gevestigde kunstorde en de beperkingen die daaraan bijvoorbeeld door keizer Wilhelm II werden opgelegd. Baluschek onderscheidde zich door zijn sociaal realisme. Arbeiders, het arme stedelijke milieu en de sociale klasseverschillen zijn de belangrijkste onderwerpen van zijn werk.
Baluscheks portretten van de slachtoffers vn het systeem pasten niet bij het nationaalsocialisme. Nadat Hitler in 1933 in Duitsland aan de macht kwam trok Bluschek zich terug uit het openbare leven.
Abstract
Na een korte periode als bouwkundestudent besloot Amsterdammer Carel Willink dat hij kunstenaar wilde worden. Maar hij vond de Nederlandse kunstacademies te behoudend en zocht daarom zijn heil in Berlijn. Daar kwam hij terecht op de internationale school van Hans Baluschek. Docent Baluschek liet zijn leerlingen helemaal vrij in hun keuze van stijl en thematiek.
Willink dompelde zich in zijn Berlijnse jaren (1920 … 1923) helemaal onder in het bruisende sociale leven van de Duitse hoofdstad. Hij maakte kennis net de avantgardistische kunst die daar was te zien. In die Berlijnse periode experimenteerde Willink zelf ook met abstracte kunst. Pas na zijn terugkomst in Nederland in 1924 werd zijn werk steeds figuratiever en vanaf 1930 ontwikkelde hij de stijl waarmee hij nu vooral bekend is: ambachtelijk realisme, onheilspellende landschappen en stadsgezichten met klassieke architectuur en beelden en donkere wolkenpartijen. Dan wordt ook duidelijk dat Baluschek misschien meer voor hem heeft betekend dan het stimuleren van zijn artistieke vrijheid. Net als bij Baluschek is zijn werk dan gebaseerd op generalisatie van bekende plaatsen en motieven.
Voor het volk
Willink groeide uit tot een van de bekendste Nederlands kunstenaars van de twintigste eeuw. Met zijn imaginair realisme maakte hij de schilderkunst toegankelijk en geliefd onder brede groepen in de samenleving. Net als Baluschek, maar op een heel andere manier, ‘Kunst voor het volk’.
Dit schrijft De Gelderlander over de nieuwe tentoonstelling: https://www.gelderlander.nl/arnhem/veel-ellende-en-een-sprankje-hoop-museum-arnhem-introduceert-de-inktzwarte-hans-baluschek~ab53c56e/
De film ‘Berlin – Symphonie der Großstadt’ geeft een beeld van het leven in Berlijn in de jaren ’20 van de 20e eeuw:
